ایوان چیست؟
توصیفی که از ایوان در کتب معماری مختلف وجود دارد، فضایی با پوشش طاقدار است که از سه طرف بسته و از یک طرف باز و رو به حیاط خانه است.
هنری رایت، باستان شناس و معمار مطرح آمریکایی، تعریفی جامع تر از مفهوم ایوان در معمار عنوان کرده است. وی معتقد است که ایوان واحدی کشیده نه خیلی عمیق و نسبتاً عریض است که از جلو کاملا رو به حیاط باز میشود. رایت معتقد است که ایوان ماهیتاً فضایی بیستون است. طراحی رستوران
مشاهده آثار معماری شهر تهران
این تعریف از ایوان در میان بسیاری از افراد چه معماران و چه باستان شناسان پذیرفته شده و مترادف با کلمه فارسی (Ayvan) است.
برخی از محققان نیز سابقه حضور ایوان در معماری ایرانی را همزمان با دوران اشکانیان میدانند که در معماری آن دوران مفهومی با عنوان portico و یا porch وجود داشته است. در برخی از متون دانشگاهی آمده است: « ایوان فضای نیمه باز تو رفته و یا عقب نشسته‌ایی در دل ساختمان است که با سه دیوار باربر و سقف محدود شده است و میان فضای باز و بسته قرار میگیرد.
مشاهده بررسی معماری کاخ های آشوریان
معماری ایوان به چه صورت است؟
ایوان فضای مستقل با عملکرد خاصی را در جلوی ساختمان به نمایش میگذارد. ایوان نقطه تلاقی ساختمان و محوطه بیرونی ساختمان یعنی حیاط است که امکان بهره بردن از هر دو فضا را امکان پذیر میکند.
ایوانها معمولا در نما و محور اصلی ساختمان قرار میگیرند، اما برخی در بستر ساختمان قرار ندارند و هویتی کاملا مستقل دارند. از جمله در طراحی ویلا که یکی از عناصر بسیار مهم بصری در طراحی ویلا میباشد و یا حتی در امروزه در مراکز تجاری و طراحی رستوران ها نقش موثر بصری دارد.
پیشنهاد مطالعه مقاله: تحلیل آثار و سبک معماری فرانک لوید رایت
شواهد زیادی وجود دارد که تا قبل از ورود اسلام به ایران، ایوانها بیشتر در بناهای حکومتی، خانه‌های افراد ثروتمند ساخته میشده است. ایوان در طراحی مسجد و عمارتهای مذهبی بسیار کاربرد داشته و دارد. به نوعی کاربری اصلی ایوان در خانه‌ها و عمارتهای گوناگون به شکلی بوده که گویی فراخواننده و پذیرای دعوت‌شدگان بوده است.
مشاهده معرفی سبک آثار معماری دوره ساسانی
محل قرار گیری ایوان در نمای اصلی ساختمان و محل اولین مواجه با بنا، اهمیت بنا را صد چندان میکند و ویژگی مهمی به آن میبخشد. در اولین برخورد با با ایوان هر ساختمان نظر هر بیننده‌ایی را به خود جلب میکند. در طول تاریخ ایوانها در شکل گیری، سازماندهی و نحوهء استقرار فضاها در بناهای غیر دینی و دینی مانند عمارت های تاریخی، طراحی حوزه علمیه و … نقش داشته‌اند.
مشاهده مراحل طراحی پلان ویلا
نقش ایوان در معماری ایرانی
یکی از مهمترین و شاخص‌ترین عناصر معماری ایرانی “ایوان” است که سابقهء حضور این فضا به اواخر هزارهء دوم ق.م و به روستای حسنلوء آذربایجان میرسد. به طور کلی حضور ایوان در معماری ایرانی به صورت الگویی کهن و پایدار چه در معماری قبل و چه بعد از اسلام تداوم پیدا کرده است.
پیشنهاد خوانش مقاله: همه چیز در مورد معماری برج آزادی
یکی از عوامل بسیار مهم شکل‌گیری آثار معماری، عامل فرهنگی است که در تمدن‌های مختلف به اشکال مختلف دیده میشود. بدون شک شکل گیری “ایوان” در معماری ایرانی نیز متاثر از خصوصیات فرهنگی و در راستای تناسبات محیطی-اقلیمی در ایران بوده است. کاربری بسیار زیاد ایوان و فعالیت‌هایی که در آن انجام میشده است، مسبب استمرار ساخت ایوان برای بیشتر از دو هزار سال در تاریخ معماری این سرزمین شده است.
مشاهده جدیدترین شیوه‌های طراحی ویلا دوبلکس در ایران
علاوه بر بحث فرهنگی، عوامل اقلیمی و زیست محیطی در شکل گیری هر یک از فضاهای معماری مهم تلقی شده است. در همین میان، طراحی ساختمان و استفاده از ایوان نیز بی تاثیر از این فاکتور مهم زیست محیطی نیست. وجود فاکتورهای مختلف اقلیمی و میزان دسترسی به مصالح ساختمانی گوناگون، در شکل گیری انواع و اشکال مختلف ایوانها موثر بوده است. تداوم حضور ایوان در معماری ایرانی باعث شده است که “ایوان” به یک شاخص در معماری ایرانی تبدیل شود.
مشاهده آشنایی با فرشید موسوی معمار ایرانی
با قرار گیری کشور ایران در اقلیم گرم جغرافیایی، طراحی و ساخت ایوان تمهیدی مناسب برای ایجاد سازکاری بیشتر و بهتر افراد با فضاهای مسکونی در فصول گرم و سرد سال شده است. شرایط زیست محیطی در انتخاب مکان مناسب برای ساخت ایوان از نظر وزش باد و نور خورشیدو به طور کلی از دید فنی بسیار موثر بوده است.
مشاهده کاربرد آتریوم/Atrium در طراحی داخلی
انواع ایوان در معماری از نظر شکلی
در معماری ایرانی سه نوع ایوان از منظر شکلی وجود دارند که در زیر به معرفی آنها میپردازیم.
-
ایوان‌هایی با سقف تیرپوش و پوشش صاف (مربوط به هزارهء اول قبل میلاد و تپه حسنلو)
-
ایوان به شکل طاق پوش و با پوشش منحنی مانند (دوران اشکانیان) – در دوران اشکانیان با پشرفت فنون معماری و تغییرات چشمگیر در مصالح ساختمانی ایوان‌های طاق دار جایگزین ایوان‌های تیرپوش دوره قبل شدند.
-
ایوان‌های ستون دار و ترکیبی؛ که به آن طارما یا طارمه نیز گفته میشده است. بسیاری معتقدند که ایوان‌های طارما مربوط به دوران ساسانیان است اما ریشه شکل‌گیری این ایوان در معماری دوران اشکانیان بخصوص عشق آباد ترکمنستان مربوط است.
پیشنهاد خوانش مقاله: سبک طراحی ویلا ایرانی و معرفی
انواع ایوانها از منظر پلان
از منظر پلان چند نوع مختلف ایوان در معماری ایرانی وجود دارد. به طور کلی ایوانها در یک پلان محوری، چرخشی و یا مرکزی گنجانده میشوند. به شکلی که در معماری قبل از اسلام این مفهوم به صورت یک ایوانی، دو و چهار ایوانی اجرا و در بعد از اسلام در بسیای از بناها به خصوص در مساجد به چشم میخورد. طرح چهار ایوانی در واقع اوج کمالگرایی یک معمار در اجرا ایوان در دل یک بنای باشکوه است.
داخل ایوانها معمولا تزئینات معماری باشکوهی چون حجاری، موزائیک کاری، نقاشی و کتیبه، استفاده از منسوجات گچبری و غیره به کار برده میشده است.
در زمان های گذشته ایوان ها دارای نقش و نگار های بسیار زیبایی بودند و همانطور که می دانید با گذشت زمان ، امرزه روف گاردن های مدرن جایگزین ایوان های زیبای قدیمی شده اند .
مشاهده طراحی باغ ویلا سنتی | 7 نکته ی طلائی در طراحی
هدف از ساخت ایوان چیست؟
شکل‌گیری ایوان در بناهای ایرانی را میتوان از بعد محیطی، انسانی، فنی و بصری بررسی کنیم. همانطور که در این مقاله گفته شد در طول تاریخ معماری ایران سه نوع ایوان ستون دار، ایوان طاقدار و ایوان تلفیقی ساخته و در ادوار مختلف ظهور پیدا کرده است.
ایوان‌های طارما مقدمه‌ایی برای ساخت ایوان‌های کلاسیک طاق دار بوده‌اند. ایوان‌های در طرح‌های مختلف به صورت دوتایی یا چهارتایی به حیاط مرکزی متصل میشدند و فضاهای شکوهمند معماری مانند مسجد جامع عباسی اصفهان را رغم میزدند.
با آغاز حکومت هخامنشیان در تاریخ معماری ایران، شاهد رشد صعودی استفاده از ایوان در بناهای پادشاهی این امپراطوری شکوهمند هستیم. برای مثال در بناهای مانند کاخ تچر، هدیش، صد ستون ایوان‌هایی در محور طولی بنا ساخته شده‌اند.
در دوران اشکانیان سنت ایوان سازی در ایران با خلاقیت و نوآوری معماران آن دوران شکل تازه‌ایی به خود گرفت. در این دوران تالارهای ستون‌دار عظیم در عصر هخامنشیان با حیاط‌های بزرگ دوران اشکانیان جای خود را عوض کردند. حیاط‌هایی که در دو یا چهار گوشه آن ایوان‌های عظیمی ساخته شدند.
در دوران ساسانیان، ایوان به عنوان سمبل و شکوه معماری ایرانی شناخته شد. ایوان‌های طاق دار با تلفیق طارما در خانه ثروتمندان دوران ساسانی به کرات به چشم میخورد. در کاخ دامغان و کاخ کیش دوران ساسانی نمونه‌های شکوهمند ایوان ایرانی را میتوان دید.
در دوران اسلامی نیز شاهد تدوام حضور ایوان در بناهای این دوران هستیم. از سدهء پنجم هجری استفاده از پلان چهار ایوانی در بناهایی مانند مساجد، مدارسو کاروانسراها عمومیت زیادی پیدا کرد. در نهایت با نگاهی به تاریخ معماری ایران، میتوان گفت ایوان حضوری مهم در این دوران داشته و به عنوان شاخصی پایدار به صورتهای متنوع در بناهای گوناگون جلوه کرده است. امروزه با مرمت و بازسازی ساختمان هایی که دارای ایوان هستند رو به هستیم. تلاش بر این است در بازسازی ساختمان به اصالت و هویت ایوان آسیبی وارد نشود.
مشاهده طراحی نمای ویلا با جدیدترین و بهترین متد روز دنیا
با توجه به اهمیت ایوان در معماری ایرانی، شرکت معماری ایوان به این نام ثبت و شروع به کار کرد. ایوان در معماری ایرانی و نحوه استقرار فضاهای دینی و غیر دینی اهمیت بسیار زیادی داشته است. ایوان مفهوم نمادینی در معماری این سرزمین دارد که اوج این نماد گرایی را میتوان در ایوان کسری مشاهده کرد. امروزه نیز استفاده از ایوان رایج است به طور مثال استفاده از ایوان در طراحی رستوران سنتی، طراحی مساجد و بسیاری مکان های مذهبی و غیر مذهبی رواج دارد.
شرکت طراحی معماری ایوان با سال ها تجربه در زمینه طراحی ساختمان مسکونی، محوطه سازی، طراحی ویلا و … آماده اراده خدمات به مشتریان عزیز است.
اشتراک ها: نام ویلاهای مدرن جهان از دیدگاه CNN | طرح معماری ایوان