دولت آشور در بین النهرین باستان (مکانی بین سوریه و عراق امروزی) در هزارهء دوم ق.م شکل گرفت. موسس حکومت آشوریان در سده‌های ابتدائی هزارهء دوم ق.م (حدود 1800 ق.م) توانست بین اربیل و نینوا اتحادی را شکل بدهد؛ به طوری که چند دوره بعد؛ چیزی حدود 1420 ق.م پادشاهی آشوریان را تشکیل داد.
جهت مشاوره در زمینه طراحی ویلا ، طراحی ویلا مدرن روی لینک کلیک بفرمایید
ویژگی‌های معماری کاخ‌های آشور
داده‌های تاریخی نشان میدهد که تشکیل و گسترش حکومت سومریان همواره با خشونت همراه بوده است. آشوریان نوظهور در همان ابتدا با حکومت‌های مقتری چون ایلام، سومر، اکد، و بابل، فینیقیه و مصر در ازراف خود مواجه بودند؛ به همین دلیل سازوکار سخت و زندگی جنگجویانه‌ایی را در پیش گرفتند و زود توانستند بر بسیاری از نواحی اطراف تاخت و تاز کرده و آنها را به تسلط خود دربیاورند.
دولت نوظهور آشور در چهار شهر اطراف رود دجله(در نزدیکی آشور و اربیل) توسعه پیدا کردند. نام آشور از خدای این سلسله که آوشر نام داشت، گرفته و رواج پیدا کرد. آشوریان در ابتدا زبان و هنر سومریان را دریافتند و با تغییر این دو توانستند از لحاظ زبانی و هنر خود را به بابلیان بسیار نزدیک کنند.
برای دیدن محصولات ما مانند ؛ کاشی بین کابینتی ، پارکت لمینت و … میتوانید از فروشگاه دیدن فرمایید .
شاخصه‌های معماری آشوریان تحت تاثیر فرهنگ و روحیه جنگاوری آنها بوده است. مطالعات انجام شده درباره فرهنگ و هنر آشوریان بیشتر برروی نقش برجسته‌ها و دستیافته‌های هنری آنها تمرکز داشته و کمتر درباره معماری آنها بحث شده است.
در این مقاله از ایوان قصد داریم که به بررسی آثار هنری به جای مانده از تمدن آشوریان به خصوص کاخ‌های دوران آشور نو بپردازیم. شاخصه‌های معماری بناهای باستانی معمولاً بر مبنای ابعاد، فضاهای مجاور، میزان نفوذ پذیری، نحوه دسترسی، ارتفاع دیوارها و کف، میزان نورگیری، نوع مصالح به کار رفته در ساختار فضا و کمیت و کیفیت تزئینات تعریف می‌شوند.
معماری در طول دوران آشوریان بیشتر از هر منبع دیگری از جمله کتیبه‌ها، سنگ نوشته‌ها و غیره بازتاب بازتاب کننده حقایقی از دگرگونی‌های بشری و ناگفته‌های تاریخی هستند.
مطلب پیشنهادی : آثار معماری شهری تهران
نه تنها انسان بر روی معماری؛ بلکه معماری نیز بر روی انسان و رفتارهای وی تاثیر می‌گذارد. عناصر معماری در هر فضا میتواند تا حد زیادی بر روی رفتار و اندیشه‌‌های ساکنان آن فضا را تاثیر بگذارد. در جوامعی با سلسله مراتب قدرت، کاخ به عنوان ساختمان حکومتی، در بالاترین درجهء شکوه و عظمت معماری ساخته می‌شد.
از نظر مکانی کاخ‌ها در بهترین و بالاترین نقطه بنا می‌شدند و تنها محل زندگی و یا حکومت پادشاه نبودند، بلکه مرکز اصلی قدرت و تصمیم‌گیریهای سیاسی و حکومتی نیز به حساب می‌آمدند.
در پلان معماری تمامی کاخ‌های به جای مانده از دوران آشوریان علاوه بر محل سکونت پادشاه، تالار و اتاق‌های متعدد برای سکونت کارکنان در نظر گرفته می‌شد. سلسله مراتب اجتماعی حتی در طراحی پلان معماری داخلی کاخ‌ها نیز تاثیر می‌گذاشت. مثلا افرادی با سلسله مراتب اجتماعی بالاتر مانند اطرافیان پادشاه، اتاق‌های اقامتی متفاوتری از نظر ابعاد و شکل ظاهری نسبت به سایرین داشتند.
پیشنهاد مقاله: همه چیز در مورد معماری برج آزادی
بررسی عناصر معماری کاخ های آشوریان
از نظر معماری دوران آشور نو دارای آثار معماری غنی است که در این مقاله به بررسی 5 کاخ به جای مانده از این دوران و از منظر معماری خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که یکی از بزرگترین سرزمین‍های که در دوران آشورنو، آشوریان از آنها به عنوان دشمن خود یاد میکردند، سرزمین مادها یعنی فلات ایران بوده است. آشوریان از مادها به عنوان دشمن امدایه در کتیبه‌های خوشان یاد میکنند.
بررسی عناصر معماری کاخ حصار دوران آشور نو
طبق بررسی‌های باستان‌شناسی کاخ حصار در حدود 400 متری شرق معبد نبو در نقطه مرتفعی و در کنار استحکامات جنوبی شناخته شده است. نوع پلان معماری این بنا نشان از سکونت یکی از اعای بلندمرتبه آشوریان در این کاخ است. پلان معماری این بنادارای دو بخش مجزای شرقی و غربی است.
تالار بزرگی در این کاخ وجود دارد که به تالار تخت معروف است که در شمال مجموعه قرار دارد که از طریق یک در شمالی میتوان به آن وارد و از آن خراج شد. جای‌گذاری اتاق‌های این مجموعه همانند تمام کاخ‌های آشوری در اطراف تالار اصلی است.
پیشنهاد مقاله: معرفی سبک آثار معماری دوره ساسانی
شما میتوانید خدمات و طراحی های ما مانند ؛ طراحی ویلا ، طراحی رستوران و … دیدن فرمایید .
احتمالاً این کاخ، تنها کاخ اقامتی برای پادشاه وقت در قرن هفتم ق.م میلاد بوده است. تزئینات معماری به کار رفته در این کاخ احتمالاً در دیوارهای گچ اندود همراه با نقاشی خلاصه کرد. در این نقاشی‌ها از رنگهای سیاه، سفید، قرمز و آبی کبود استفاده شده است. با استناد به نام آشور بانی‌پال بر روی پیکیرهء یک پرنده در این کاخ؛ احتمالاً کاخ متعلق به آشور بانی‌پال بوده است.
پیشنهاد مقاله: بررسی معماری کاخ های آشوریان
بررسی عناصر معماری کاخ سارگن دوم آشوری
سارگن پادشاه مقتدر آشوری بوده که در زمان وی آشوریان در اوج قدرت و عظمت به سر میبردند. وی در بین سالهای 705 تا 722 ق.م فرمانروایی میکرد و پایتختی که وی در بین سالهای 707 تا 722 میلادی به نام دورشرکین بنا کرد؛ یک ویژگی برجسته داشت آنهم کاخ منحصر به فرد سارگن در این شهر بود. کاخ وی بر فراز تپه‌ایی طبیعی در دورشرکینبه همراه معابد شش گانه، زیگورات و در اطراف آن بناهای عمومی ساخته شد.
پیشنهاد مقاله: سبک طراحی ویلا ایرانی و معرفی
در نزدیکی کاخ بناهای اداری و عمومی ساخته شد و در اطراف آن نیز حصار دفاعی که از ویژگی‌های شهرسازی آشوریان بود ساخته شد. پلان معماری کاخ سارگن شباهت زیادی به کاخ دو پادشاه مقتدر دیگر آشوریان از جمله آشور نصیرپال دوم و شلمانصر در شهر نمرود دارد. ویژگی برجسته این کاخ تزئینات معماری آن است که استفاده از عناصری مانند مجسمه‌های سنگی مانند لاماسوهای سنگی و نقاشی بر روی دیوارهای این کاخ مشهود است.
ابعاد اصلی این تالار تخت 10*45 است که صحنه‌های تقریباً تکراری از موضوعات مرتبط با جنگ و نزاع همانند کاخ آشور نصیرپال تزئین شده است. صحنه‌های جنگ و نزاع بیشتر با عناصر جادویی و مافوق مرتبط است که قدرت جادویی شاه را نشان میدهد. تاتر تخت به یک اتاق راستگوش مرتبط میشود. این اتاق در واقع هشتی ارتباطی بین تالار تخت و حیاط اندرونی است.
بررسی پلان معماری معروف به کاخ j در دوران آشور نو
یکی از کوچکترین و دور از دسترسترین ساختمان‌های عمومی نهادهای ارگ سلطنتی خوروس آباد آشوریان است. این ساختمان در پشت معبد نبو است و توسط حصار ارگ محصور شده است. حیاط بیرونی، تالار پذیرایی و صحن مرکزی این کاخ همانند سایر ساختمان‌های مسکونی در ارگ ساخته شده‌اند. به توجه به عدم رعایت سلسله مراتب اجتماعی در این کاخ میتوان حدس زد که توسط افرادی با سلسله مراتب اجتماعی پائین‌تر اشغال شده است.
پیشنهاد مقاله: طراحی باغ ویلا سنتی | 7 نکته ی طلائی در طراحی
بررسی پلان معماری کاخ F خوروس آباد
یکی دیگر از کاخ‌های مهم دوران آشوریان از نظر معماری کاخ معروف به کاخ F خروس آباد است. احتمالاً این کاخ متعلق به یکی از ولیعهدان امپراطوری آشوریان یعنی سانخریب وبده است. دیوارهای کاخ به سادگی گچ اندود و تزئین شده‌اند و هیچگونه نقش برجسته‌ایی بر روی آن وجود ندارد.
تالار تخت این کاخ بزرگترین قسمت آن است که به صحن مرکزی راه دارد. ورودی اصلی این کاخ از تزئینات و عناصر معماری شاخصی مانند استفاده از دو جرز عظیم و استفاده از در پیکره گاو بالدار از سنگ مرمر بهره برده است.
در تالار تخت این کاخ سکوی سنگی که بخشی از نقوش سنگی حجاری شده استفاده کرده‌اند، ایجاد شده است. رو به روی سکوی سنگی اتاق شاه نشین و در پشت این اتاق راه‌پله‌ایی طراحی شده است. اتاق آئینی یکی از بخش‌های این کاخ است. کفپوش این بنا از جنس سنگ آهک است و از معدود بناهای باستانی است که کفپوش آن تا به امروز حفظ شده است.
تالار اصلی این کاخ با ورودی‌های سه گانه با صحن بیرونی ارتباط پیدا میکنند. دیوار اصلی سکوی شاهی مزئین به تزئینات معماری و صحنه‌های جنگ است. در ضلع شمالغربی تالار تخت یک ورودی عریض به همراه 22 اتاق وجود دارد که نهایت به یک راه پله منتهی میشود. در جنوب غرب تالار دو اتاق بزرگ ساخته شده که احتمالا یکی از آنها کاربری حمام داشته است.
بررسی عناصر معماری کاخ ارسلان تاش دوران آشوریان
یکی دیگر از کاخ‌های مهم در دوران آشوریان در شمال سوریه و در فاصله حدود 160 کیلومتری شهر حلب در مرز ترکیه و سوریه امروزی واقع شده است. پلان این کاخ همانند تمام کاخ‌های آشوری بر بلندای تپه‌ایی و در بخش شمالی شهر ساخته شده است. الگوهای به کار برده شده در پلان کاخ همانند سایر کاخ‌های آشوری است.
پیشنهاد خوانش مقاله: معرفی سبک آثار معماری دوره ساسانی
در این کاخ دو صحن اصلی ساخته شده که توسط فضاهای اصلی به هم ارتباط پیدا میکنند. صحنها طوری طراحی شده‌اند که به اتاق خدماتی ارتباط برقرار میکنند. بزرگترین فضای کاخ که همان تالار تخت باشد؛ در جانب شرقی صحن ساخته شده است.
از جمله تزئینات معماری این تالار نقاشی‌های دیواری ، تالار پذیرایی آن است. در انتهای تالار تخت این کاخ فضای کوچکی وجود دارد که توسط پله به طبقه بالا راه پیدا میکند. سکوی سنگی شاه نشین در این کاخ در سمت راست واقع شده و این در حالی است که در تمام کاخ‌های آشوری سکوی سنگی در سمت چپ واقع شده است.
عواملی چون فرم، فضا و کارکرد؛ عناصر اصلی تحلیل فضایی هستند. در معماری فرم از عملکرد تبعیت میکند و به مانند یک هویت واضح و روشن عینیات و ملموسات یک سازه را نشان میدهد.
