طراحی حوزه علمیه

تاریخ تاسیس اولین مدرسه علمیه توسط شیخ ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق رازی معروف به شیخ کلینی یا ثقه الاسلام کلینی متولد سال ۲۴۹ شمسی صاحب کتاب کافی که یکی از کتب اربع فقهی شیعه میباشد برمیگردد . ایشان از معروف ترین فقها و محدثان شیعه میباشد که زادگاه ایشان روستای کلین در ۳۸ کیلومتری شهر ری میباشد . این فقیه در زمان امامت امام حسن عسگری ع بدنیا آمد و او را ملقب به رازی مینامند . د رآن زمان شهر ری منسوب به شیعیان بود و امروزه نیز یک کتابخانه به نام ایشان در شهر ری میباشد . ایشان در سال ۳۱۹ شمسی در سن ۷۰ سالگی درگذشت که مصادف با اغاز غیبت کبری میباشد
مدرسه علمیه ری که متعلق به شیعیان است در نیمه دوم قرن سوم هجری قمری در زمان ایشان تاسیس شد . کلینی . ابوقبه رازی . شیخ صدوق و ابوالفتح رازی از مدرسین این مدرسه علمیه میباشند . در جریان حمله مغول در اوایل قرن هفتم به ایران ، چندین بار ری مورد حمله قرار گرفت و در نتیجه رونق علمی شهر ری هرگز باز نگشت. در دوران های بعد مدارس علمیه بیشتر در بغداد و نجف رونق یافت و امروزه نیز مرکز علمی این مدارس در قم میباشد

ویژگیهای طراحی مدارس علمیه 


مدارس علمیه به سبب سکونت طلاب و دانش جو های حوزه علوم دینی از چند جنبه معماری برخوردار است به نحوی که هم باید به شکل اتاق های یک خوابگاه که به نام حجره شناخته میشوند در آن کارایی داشته باشد و هم به شکل برگزاری کلاسهای درس و در غالب این مدارس مسجد هم یک عضو دائمی میباشد . از این جهت مدارس علمیه از ویژگیهای خاص خود برخوردار است که در مدارس دیگر این ملاحظات وجود ندارد.

ویژگیهای طراحی مدارس علمیه

ساختار هندسی  طراحی مدارس علمیه


ساختار مدارس علمیه به سبب دینی و اسلامی بودن آن بسیار شبیه به المانهای معماری بصری مساجد میباشد و از انجا که معماری مساجد اسلامی از همان ابتدا در حوزه تمدن ایران باستان بوده است فلذا معماران آن زمان از انجا که سعی داشته اند یک بنای باشکوه طراحی و ساخته شود تحت تاثیر معماری ایرانیان به فضاهای کاخهای ایرانی نزدیک هستند و همانند کاخهای قدیم ایران دارای صحن فرعی کوچک و صحن اصلی بزرگ  و رواق و جلوخان و گنبد و بارگاه هستند که این ویژگیها ازکاخهای ایران باستان اقتباس شده است ولی از انجا که در تمدن اسلامی وجود نقوش حیوانی و جاندار پسندیده نیست و بعضا حرام بوده است فلذا نقوش کتیبه ها و دیوارهای بناهای اسلامی از نقوش گیاهی که برای تمدن روم در دوران کلیسا بوده است استفاده شده است با این تفاوت که نقوش گیاهی انها بسیار شبیه طبیعت گیاهان پیچک است و در تمدن اسلامی در ایران پس از اسلام این نقوش تکامل یافته و به شکل نقوش اسلیمی در آمده است و در تمام کاشیکاریها و تزیینات داخلی و خارجی بنا کاربرد داشته و دارد .

نیازهای یک مدرسه علمیه


فضاهای مدارس علمیه بعضی تخصصی و بعضی عمومی هستند و در بعضی موارد تابع رسالت های راهبردی آن مدرسه علمیه میباشد بطور مثال مدرسه علیمه که برای طلاب خارجی طراحی میشود و یا مدارس علمیه که برای شبکه های تلویزیونی و ارتباط جمعی طراحی میشوند با مدارس علمیه که ساختار دانشجویی و حضوری طلاب را دارند فضاهای متفاوتی را میطلبد

  • مدرس یا کلاس درس با ظرفیت های مختلف 
  • حجره یا خوابگاه چند نفره 
  • اتاق اساتید 
  • خوابگاه اساتید بصورت سوییت
  • سرویس بهداشتی عمومی
  • سرویس حمام 
  • رختشورخانه
  • آشپزخانه عمومی 
  • آشپزخانه مرکزی 
  • انبار آذوقه 
  • کتابخانه فضای باز و فضای بسته
  • سالن مطالعه
  • سالن مباحثه
  • سالن تحقیقات تخصصی 
  • سالن جلسات عمومی و یا آمفی تئاتر
  • مخزن کتاب و یا مرکز اطلاعات کامپیوتر 
  • مسجد یا نمازخانه 
  • دفتر مدیریت اموزشی
  • دفتر مدیریت طلاب
  • اتاق های امور اداری 
  • نکهبانی و سرایداری
  • موتورخانه 
  • صحن مرکزی و یا احیانا صحن های جانبی 
  • هشتی ورودی
  • رواق های اطراف صحن 
  • جلوخان 
  • فضاهای ارتباطی و آسانسور و راه پله های مورد نیاز
  • استودیو فیلمبرداری در صورت نیاز
  • استودیو ضبط صدا در صورت نیاز
  • سالن ورزش جهت ورزشهایی مثل پینگ پنگ یا والیبال 

طراحی و ساخت مدارس علمیه

از آنجا که مدارس علمیه دارای شرایط و ویژگیهای دانشگاهی و خوابگاهی میباشد باید به مکان و دسترسی های مورد نیاز و راه های ارتباطی درون شهری آن توجه داشت . در هر صورت بعد از انتخاب مکان مناسب باید شرایط اقلیمی و آب و هوایی محل مورد نظر بررسی شود و بعد از پایش شرایط محیطی با اسکیس و طرح های ابتدایی در آغاز و جلسات متعدد با هیات امنا و هیات موسس مدرسه علمیه به طرح جامع رسیده و پس از آن با طراحی سه بعدی و تهیه نقشه های اجرایی مورد نیاز محل را برای اجرای طرح اماده میکنیم 
در طراحی مدارس علمیه بودجه سازندگان و هیات امنا بسیار تاثیرگزار است به همین دلیل مدیریت هزینه در طراحی و ساخت این پروژه ها بسیار حائض اهمیت است 

طراحی حوضه علمیه